مطالعات روان‌شناسی بالینی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

داوران 1399

داوران 1400

اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری بر اضطراب ناشی از تزریق انسولین در کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه پیام نور، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، اصفهان، ایران

3 استادیار، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

بیماری دیابت همانند هر بیماری مزمن و ناتوان‌کننده دیگر، فرد مبتلا مخصوصاً کودکان و نوجوانان را با مشکلاتی مواجه می‌سازد که درنتیجه‌ آن، تمامی جوانب زندگی روزمره فرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری بر اضطراب ناشی از تزریق انسولین در کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک بود. طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون همراه با گروه کنترل و مرحله پیگیری 5/1 ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان و نوجوانان 8 تا 13 سال مبتلابه دیابت نوع یک استان اصفهان بود. 25 نفر با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به‌طور تصادفی به دو گروه آزمایش (10) و کنترل (15) تقسیم شدند. گروه آزمایش طی 8 جلسه‌ی 45 دقیقه‌ای تحت درمان شناختی ـ رفتاری قرار گرفت و گروه کنترل درمان خاصی را طی این دوره‌ی زمانی دریافت نکرد. پرسشنامه‌ مشاهده‌ای دیسترس رفتاری الیوت و همکاران (1987) در سه مرحله‌ پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری توسط مادران کودکان و نوجوانان تکمیل گردید. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشانگر کاهش اضطراب ناشی از تزریق انسولین در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در مرحله‌ی پس‌آزمون بود (001/0>P). همچنین نتایج حاصل از پیگیری نیز حاکی از ماندگاری اثر درمان در طول زمان بود؛ بنابراین درمان شناختی ـ رفتاری به‌عنوان یک مداخله‌ اثربخش در کاهش اضطراب ناشی از تزریق انسولین در کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک محسوب می‌شود. لذا پیشنهاد می‌گردد متخصصان غدد و انجمن‌های دیابت، مداخلات روان‌شناختی ازجمله روش درمانی شناختی ـ رفتاری را در برنامه مراقبتی کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت بگنجانند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Therapy on Insulin Induced Anxiety in Children and Adolescents with Type 1 Diabetes Mellitus

نویسندگان [English]

  • maryam montazeri 1
  • mohammad soltanizadeh 2
  • zohreh latifi 3

1 Masters of Educational Psychology, Payam Noor University, Isfahan, Iran

2 Assistant Professor of Psychology, Payam Noor University, Isfahan, Iran

3 Assistant Professor of Psychology, Payam Noor University, Iran

چکیده [English]

Diabetes mellitus, like any other chronic and debilitating illness, causes the person with the disease, especially children and adolescents, to experience problems that affect all aspects of the daily life of the individual. This study aimed to evaluate the effectiveness of cognitive-behavioral therapy on insulin induced anxiety in children and adolescents with type 1 diabetes. The research design was quasi-experimental with a pre-test-post-test design with the control group and a follow-up stage of 1.5 months. The statistical population of the study included all children and adolescents aged 8 to 13 years with type 1 diabetes in Isfahan province. Twenty-five subjects was selected by purposive sampling method and randomly divided into experimental (10) and control (15) groups. The case group received cognitive-behavioral therapy during the eight sessions of 45 minutes, and the control group did not receive any specific treatment during this period. Elliott et al.'s (1987) Observational Scale of Behavioral Distress Questionnaire was completed by mothers of children and adolescents in three stages: pre-test, post-test, and follow-up. Data were analyzed using repeated measure analysis. A significant reduction of insulin-induced anxiety in the case group compared to the control group was observed in the post-test phase. (P <0.01). The results of follow-up also showed that the effect of treatment lasted over time. Therefore, Cognitive-behavioral therapy was considered an effective intervention in reducing insulin-induced anxiety in children with type 1 diabetes mellitus. So, it is recommended that endocrinologists and diabetes associations include psychological interventions, including cognitive-behavioral therapy, in the care program of children with diabetes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive behavioral therapy
  • Insulin induced anxiety
  • Diabetes mellitus Type 1
مراجع
ابراهیم پور، فاطمه، صادقی، نرگس، قلجایی، فرشته و نادری فر، مهین. (1394). بررسی اضطراب ناشی از تزریق انسولین در کودکان مبتلابه دیابت. فصلنامه پرستاری دیابت، 3(۳)، ۶۳-۷۴.
اسمعیلی، احمد، اسدنیا، سعید، عیسی‌زاده، افشین، امیرسرداری، لیلی، عیسی‌زادگان، علی و انصاری، بهجت. (1392). بررسی اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری بر کاهش سطح افسردگی و بهبود سبک زندگی بیماران مبتلابه دیابت نوع 2. مجله مطالعات علوم پزشکی، 24(10)، 812-822.
اصل علوی پایدار، سلاله‌سادات، خدابخش، روشنک و مهری‌نژاد، سید ابوالقاسم. (1397). مقایسه اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری و فراشناختی بر درهم‌آمیختگی فکر بیماران مبتلابه وسواس فکری ـ عملی. روان­شناسی بالینی و شخصیت، 16(۲)، 41-51.
رضوی زاده تبادکان، بی‌بی زهره، جاجرمی، محمود و وکیلی، یعقوب. (1397). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر استرس ادراک‌شده، نشخوار فکری و دشواری تنظیم هیجانی زنان مبتلابه دیابت نوع 2 (پیگیری 3 ماهه). مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 24(4)، 370-383.
رضوی، زهرا، پویا، پریسا، سیف ربیعی، محمدعلی، سبزه‌ای، محمدکاظم. (1397). بررسی وضعیت کنترل قند خون با استفاده از معیار HbA1c قبل و بعد از رژیم چهار نوبت تزریق آنالوگ‌های انسولین در کودکان مبتلابه دیابت نوع یک. مجله پزشکی بالینی ابن‌سینا، 25(۲)، 92-98.
سادات حسینی، اکرم السادات، دهقان نیری، ناهید، مهران، عباس، پور اسماعیل، زهرا و عظیم نژاد، معصومه. (1389). تأثیر ماساژ بر سطح اضطراب قبل از رویه‌های تهاجمی کودکان 7 تا 11 ساله بستری. ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎری و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان (حیات)، 16 (3 و 4)، 31-38.
سلطانی زاده، محمد. (1391). مقایسه اثربخشی درمان‌های شناختی ـ رفتاری، فراشناختی ـ رفتاری و درمان مبتنی بر ذهن آگاهی بر انزال زودرس، رضایت زناشویی، اضطراب و افسردگی مردان مراجعه‌کننده به مراکز درمانی. (پایان‌نامه دکتری)، دانشگاه اصفهان.
شفیعی کندجانی، علیرضا، حسین پور، محمدرضا، شجاع، حبیب، دانش‌آموز، حسین و محمد علیزاده، سکینه. (1397). بررسی کیفیت زندگی و وضعیت سلامت عمومی در زنان متأهل مبتلابه دیابت نوع دوم در شهر تبریز. مجله تصویر سلامت، 9(3)، 195-205.‎
عیسی‌زادگان، علی، شیخی، سیامک، حافظ‌نیا، محمد و خادمی، علی. (1392). اثربخشی گروه‌درمانی شناختی ـ رفتاری در کاهش نشانه‌های افسردگی در بین بیماران مبتلابه سرطان. مجله مطالعات علوم پزشکی، 24(۵)، 339-346.
قضایی، مریم، داودی، ایران، نیسی، عبدالکاظم، مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز و بساک‌نژاد، سودابه. (1395). اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری بر ترس از زایمان، ترس از درد، خودکارآمدی زایمان و تمایل به سزارین زنان نخست‌زا. مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، 19(31)، 1-12.
کندال، فیلیپ س و هتکه، کریستینا. (1992). گربه‌ی سازگار، کتاب کار برنامه مدیریت ترس (برای کودکان). ترجمه پرویز مولوی و زهرا شهریور (1394)، تهران: ارجمند.
محمد زاده فرهانی، اکرم، نادری، فرح، احدی، حسن، رجب، اسدالله و کراسکیان، آدیس. (1395). اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری بر اضطراب اجتماعی و کنترل قند خون کودکان مبتلابه دیابت ملیتوس نوع 1. مجله دست آوردهای روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان­شناسی)، 23 (2)، 91-112.
محمودی عالمی، قهرمان، غفارزاده، عماد، عظیمی، حمیده و حیدری، جبار. (1384). بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 15(۴۶)، 103-110.
مسیبی، عصمت، شریفی، مریم و عابدی، احمد. (1395). فراتحلیل اثربخشی مداخلات روان‌شناختی و ورزشی بر کنترل میزان هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) بیماران مبتلابه دیابت. مجله دیابت و متابولیسم ایران، 15(4)، 201-216.‎
مولوی، حسین. (1386). راهنمای عملی SPSS در علوم رفتاری. اصفهان: انتشارات پویش اندیشه.
نوروزی، زهرا. (1390). بررسی اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری به شیوه گروهی بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان دارای دیابت نوع 2 مراجعه‌کننده به انجمن دیابت اهواز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد: اهواز، دانشگاه شهید چمران.
ولیئی، ژینوس. (1388). تأثیر درمانگری شناختی ـ رفتاری بر افسردگی، سلامت عمومی و سازگاری زنان متأهل افسرده دیابتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد: تهران، دانشگاه پیام نور.
هادیان نجف‌آبادی، مریم. (1395). اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر مدرسه هراسی کودکان مبتلابه دیابت نوع یک. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 24(۴)، 304-316.
Berge, K. G., Agdal, M. L., Vika, M., & Skeie, M. S. (2017). Treatment of intra-oral injection phobia: a randomized delayed intervention controlled trial among Norwegian 10-to 16-year-olds. Acta Odontologica Scandinavica, 75(4), 294-301.
Davis III, T. E., Kurtz, P. F., Gardner, A. W., & Carman, N. B. (2007). Cognitive-behavioral treatment for specific phobias with a child demonstrating severe problem behavior and developmental delays. Research in Developmental Disabilities, 28(6), 546-558.
Elliott, C. H., Jay, S. M., & Woody, P. (1987). An observation scale for measuring children's distress during medical procedures. Journal of Pediatric Psychology, 12(4), 543-551.
Grey, M., Cameron, M. E., & Thurber, F. W. (1991). Coping and adaptation in children with diabetes. Nursing research.
Heinrich, K. H., & Callahan, C. P. (2016). Prevalence and outcomes of fear of needles and associated psychological conditions among patients managing diabetes. Value in Health, 19(3), A199-A200.
Howe, C. J., Ratcliffe, S. J., Tuttle, A., Dougherty, S., & Lipman, T. H. (2011). Needle anxiety in children with type 1 diabetes and their mothers. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 36(1), 25-31.
Janež, A., Guja, C., Mitrakou, A., Lalic, N., Tankova, T., Czupryniak, L., ... & Smircic-Duvnjak, L. (2020). Insulin Therapy in Adults with Type 1 Diabetes Mellitus: a Narrative Review. Diabetes Therapy, 1-23.
Lilliecreutz, C., Josefsson, A., & Sydsjö, G. (2010). An open trial with cognitive behavioral therapy for blood-and injection phobia in pregnant women—a group intervention program. Archives of women's mental health, 13(3), 259-265.
Lisowska, P., & Zoitopoulos, L. (2009). Cognitive behavioural therapy and severe needle phobia-A case study. Journal of Disability and Oral Health, 10(3), 135.
McIvor, J. A. (2011). Will the needle make me bleed to death?: The development and evaluation of a cognitive-behavioural therapy for chronically ill children with needle-related distress: a thesis presented in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Arts in Psychology at Massey University, Wellington, New Zealand (Doctoral dissertation, Massey University).
Moini, J. (2019). Epidemiology of diabetes. Elsevier.
Nardi, L., Zucchini, S., D’Alberton, F., Salardi, S., Maltoni, G., Bisacchi, N., ... & Cicognani, A. (2008). Quality of life, psychological adjustment and metabolic control in youths with type 1 diabetes: a study with self‐and parent‐report questionnaires. Pediatric diabetes, 9(5), 496-503.
Pashaki, M. S., Mezel, J. A., Mokhtari, Z., Gheshlagh, R. G., Hesabi, P. S., Nematifard, T., & Khaki, S. (2019). The prevalence of comorbid depression in patients with diabetes: A meta-analysis of observational studies. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 13(6), 3113-3119.
Steinsbekk, A., Rygg, L., Lisulo, M., Rise, M. B., & Fretheim, A. (2012). Group based diabetes self-management education compared to routine treatment for people with type 2 diabetes mellitus. A systematic review with meta-analysis. BMC health services research, 12(1), 1-19.
White, CR. (2001). Cognitive Behaviour Therapy for Chronic Medical Problems: A Guide to Assessment and Treatment in Practice. Wiley.
مطالعات روان‌شناسی بالینی
دوره 12، شماره 42
فروردین 1400
صفحه 145-165
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار