نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد ،روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز

2 دانشیار، علوم اعصاب شناختی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، بخش علوم اعصاب شناختی، دانشگاه تبریز

3 روانشناسی،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سکته مغزی مجموعه ای از علایم کلینیکی است که به طور ناگهانی ایجاد می شوند و هیچ علت واضحی جز منشأ عروقی ندارند. نقص در حافظه کاری از متداول ترین پدیده ها بعد از آسیب مغزی می باشد. توجه و کارکرد اجرایی حل مسئله رابطه تنگاتنگی با حافظه کاری دارند. توانبخشی شناختی یک برنامه مداخلات شناختی است که در جهت بازسازی نقایص شناختی طراحی شده است.هدف پژوهش حاضر اثر توانبخشی شناختی را بر حافظه کاری، توجه و کارکرد اجرایی حل مسئله در افراد بزرگسال دچار سکته مغزی، مورد بررسی قرار داد. 20 بیمار به صورت مساوی در دو گروه کنترل و آزمایشی قرار گرفتند. برنامه توانبخشی، طی5 هفته و5 روزهفته و به مدت 30-40 دقیقه به صورت کامپیوتری اجرا شد. متغیر های پژوهش توسط آزمون حافظه کاری وکسلر، آزمون حافظه کاری فضایی N-back، برنامه توجه انتخابی و پراکنده، آزمون مرتب کردن کارت های ویسکانسین قبل و بعد از برنامه توانبخشی اندازه گیری شدند. بهبود معنی داری در حافظه کاری شنیداری و دیداری و توجه انتخابی مشاهده شد. این بهبودی ممکن است در نتیجه تغییرات در سازماندهی عصبی در پاسخ به آسیب رخ دهد. برنامه توانبخشی شناختی باعث یادگرفتن مجدد اعمال ذهنی و بر اساس انعطاف پذیری مغزی باعث بهبود حافظه کاری و توجه انتخابی بیماران شده است. به نظر می‏رسد عدم بهبود مشاهده شده در توجه پراکنده و حل مسئله ناشی از عدم هماهنگی و پرادزش موازی در مناطق مختلف مغزی به علت بافت انفارکت شده می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of cognitive rehabilitation on executive functions in patients with stroke

نویسندگان [English]

  • zeynab khanjani 1
  • mohammad ali nazari 2
  • parya abravani 3

1 Professor, Psychology, Tabriz University , Faculty of Psychology

2 Associated professor, Neuroscience, Tabriz University, Division of Cognitive Neuroscience

3 psychology, faculty of psychology,university of tabriz, iran

چکیده [English]

According to the World Health Organization, stroke is a series of sudden clinical symptoms. And it has no obvious cause other than vascular origin. Defective working memory is one of the most commonly occurring phenomena after brain damage. Attention and executive function (problem solving) are closely related to working memory. Cognitive Rehabilitation is a cognitive intervention program designed to rehabilitate cognitive deficiencies. The present study examined the effect of cognitive rehabilitation on spatial / verbal working memory, selective and divided attention, and problem solving in adults with stroke. 20 patients were equally divided into experimental and control groups. Cognitive rehabilitation computer program was performed 5 weeks and 5 days a week, and for 30-40 minutes. The research variables were measured by Wechsler's working memory test, N-back spatial working memory test, selective and divided attention program, Wisconsin sorting card test before and after the rehabilitation program. Significant improvement was observed in auditory and visual working memory and selective attention. This recovery may be due to changes in neural organization in response to injury. The cognitive rehabilitation program makes to re-learn mental acts and is based on brain flexibility that improves working memory and selective attention of patients. It seems that the lack of improvement observed in divided attention and problem solving is due to the lack of coordination and parallel processing in different regions of the brain due to infarct tissues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Rehabilitation
  • Working Memory
  • Attention
  • Executive Functions
  • Stroke
انجمن روان‌پزشکی آمریکا (2016)، چکیده ملاک‌های تشخیصی DSM-5. ترجمه فرزین رضاعی، علی فخرایی، آتوسا فرمند، علی نیلوفری، ژانت هاشمی آذر، فرهاد شاملو(1394). تهران: ارجمند
انصاری، نوالدین نخستین؛ نقدی، صوفیا (1392). تکنیک‌های توانبخشی در درمان سکته مغزی. تهران: ارجمند
بارلو، دیوید اچ؛ دیورند، وی مارک (2017) آسیب‌شناسی روانی. ترجمه مهرداد فیروز بخت (1395). تهران: رسا
خانجانی، زینب؛ آب روانی، پریا؛ فرهودی، مهدی؛ نظری، محمدعلی؛ سعیدی، محمدتقی (1397). تأثیر توان بخشی شناختی بر توجه پراکنده، توجه انتخابی و کارکردهای اجرایی افراد بزرگ‌سال دچار سکته مغزی. مجله روانشناسی و روان‌پزشکی شناخت. شماره 3 (5). 94-81
خدادادی، مجتبی؛ امانی، حیسن (1393). نرم‌افزار حافظه کاری وکسلر. تهران: موسسه تحقیقات علوم رفتاری و شناختی سینا
خدادادی، مجتبی؛ خرمی، آناهیتا؛ امانی، حسین؛ 1393.نرم‌افزار حافظه کاری فضایی. تهران: موسسه تحقیقات علوم رفتاری شناختی سینا
دلاور، علی (1393). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد
زارع، حسین؛ عبداله زاده، حسن (1393). کاربرد آزمون‌های روانشناسی شناختی. تهران: دانشگاه پیام نور
زارع، حسین؛ علی‌اکبر، شریفی؛ جواد، حاتمی (1394). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه‌ای بر حافظه آینده‌نگر بیماران دچار آسیب مغزی،فصلنامه روانشناسی کاربردی. شماره 1 (33). 77-63
سادوک، بنجامین جیمز؛ سادوک، ویرجینیا آلکورت؛ روئیز، پدرو (2016). خلاصه روان‌پزشکی کاپلان و سادوک علوم رفتاری/ روان‌پزشکی بالینی. ترجمه فرزین رضاعی (1394). تهران: ارجمند
ساعد، امید (1394). بنیان‌های روان‌شناختی و بیولوژیکی حافظه. تهران: ارجمند
عابدی، محمدرضا؛ ربیعی، محمد؛ صادقی، احمد (1388). راهنمای اجرا و نمره‌گذاری مقیاس هوشی وکسلر کودکان چهار. اصفهان: نوشته
فردنبرگ، جی، سیلورمن، گوردون. (2011). علوم شناختی؛ مقدمه‌ای برای ذهن، ترجمه محسن افتاده‌حال، مصطفی مهرورزی، زهرا سادات قریشی، آناهیتا خرمی، سحر صابری، تورج بنی رستم، علی شهبازی، علی گودرزی، افسانه زرقی، امید سعادت (1391). تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
قمری گیوی، حسین؛ نادر، مقصود.؛ دهقانی، فرشته. (2014). بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی در بازسازی کارکردهای اجرایی بیماران وسواسی ـ جبری. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 4(16)، 101-128.
کاسپر،دنیس؛ فوسی،آنتونی؛ هوسر،استفان؛ لونگو، دن؛ جیمسون، لاری؛ لوسکالزو، جوزف (2015). اصول طب داخلی هاریسون؛ بیماری های مغز و اعصاب، ترجمه عبدالرضا منصوری راد (1395)، تهران: ارجمند
کریلینجر، فرد،ان (1995). مبانی پژوهش در علوم رفتاری. ترجمه حسن پاشا شریفی (1374)، جعفر نجفی زند، تهران: آوای نور
کریستنسن، لاربی (2015). روش‌شناسی آزمایشی.ترجمه علی دلاور(1393). تهران: رشد
کولب، برایان؛ ویشاو، یان،ک (2016). مبانی نوروسلیکولوژی انسان. ترجمه احمدعلی پور، مژگان آگاه هریس، عبدالرضا منصوری راد، عطااله محمدی، (1394). تهران: ارجمند
ملک پور، مختار؛آقا بابایی، سارا؛ عابدی، احمد؛ مژگان، شوشتری (1392). اثربخشی آموزش حافظه کاری بر کارکردهای اجرایی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با نارسایی در املا. فصلنامه افراد استثنایی، شماره 9، 19-1
نظری، محمدعلی؛ دادخواه، مهرناز؛ تورج، هاشمی (1394). اثربخشی توانبخشی شناختی بر خطاهای املای دانش آموزان با نارسا نویسی. پژوهش در علوم توانبخشی، شماره 1، 61-47
ویلسون، باربارا؛ گریسی، فرگوس؛ ایوانز، جاناتان؛ بیتمن، اندرو (2017). مبانی نظری و راهنمای عملی توانبخشی عصب روان‌شناختی، ترجمه حسین زارع، مرتضی نظری، مریم عابدین (1396). تهران: ارجمند
یوسفی لویه، مجید (1385). مقدمه‌ای بر روانشناسی حافظه. تهران: زرباف
 
Åkerlund, E., Esbjörnsson, E., Sunnerhagen, K. S., & Björkdahl, A. (2013). Can computerized working memory training improve impaired working memory, cognition and psychological health? Brain Injury, 27(13-14), 1649-1657.
Anderson, P. (2002). Assessment and Development of Executive Function (EF) During Childhood. Child Neuropsychology, 8(2), 71-82. doi: 10.1076/chin.8.2.71.8724
Atkinson, R. C., & Shiffrin, R. M. (1971). The control processes of short-term memory: Stanford University Stanford
Baddeley, A., Lewis, V., & Vallar, G. (1984). Exploring the articulatory loop. The Quarterly journal of experimental psychology, 36(2), 23-252-3.
Baddeley ,A. D. (1999). Essential of human working memory. UK: psychological press
Baddeley, A. (1989). The psychology of remembering and forgetting. Memory: History, culture and the mind, 33-60.
Baddeley, A. (1992). Working memory. Science, 255(5044), 556.
Baddeley A. Working memory and language: an overview. J Commun Disord 2003; 36(3): 189-208.
Baddeley, A. (2000). The episodic buffer: a new component of working memory? Trends in cognitive sciences, 4(11), 417-423.
Baddeley ,A. D. (2000). Short term and working memory. In E.Tulving, F.I. Criak. The Oxford handbook of memory. New York: Oxford University press
Baddeley, A. D. (1993). Verbal and visual subsystems of working memory. Current Biology, 3(8), 563-565.
Baddeley, A. D., & Hitch, G. (1974). Working memory. Psychology of learning and motivation, 8, 47-89.
Blaxton, T. A. (1989). Investigating dissociations among memory measures: Support for a transfer-appropriate processing framework. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 15(4), 657
Brooks, D., & Baddeley, A. (1976). What can amnesic patients learn? Neuropsychologia, 14(1), 111-122
Brown, A. L., Bransford, J. D., Ferrara, R. A., & Campione, J. C. (1983). Learning, remembering, and understanding. Paper presented at the In P. Mussen (Ed.), Handbook of Child Psychology
Burgess, P. W., & Simons, J. S. (2005). 18 Theories of frontal lobe executive function: clinical applications. The effectiveness of rehabilitation for cognitive deficits, 211.
Cohen, A. (2003). Selective attention. Encyclopedia of cognitive science.
Colle, H. A., & Welsh, A. (1976). Acoustic masking in primary memory. Journal of verbal learning and verbal behavior, 15(1), 17-31
Dehn, M. J. (2008). Working memory and academic learning. New Jersey: Wiley.
Denckla, M. B. (2003). ADHD: Topic update. Journal of Brain and Development, 25(2), 383–389.
Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual review of psychology, 64, 135-168
Duncan, J. (1999). Attention. In R. A. Wilson & F. C. Keil (Eds.), The MIT encyclopedia of the cognitive sciences (pp. 39-41). Cambridge, MA: MIT Press.
Egner, T., & Gruzelier, J. H. (2001). Learned self-regulation of EEG frequency components affects attention and event-related brain potentials in humans. Neuroreport, 12(18), 4155-4159.
Gaitán, A., Garolera, M., Cerulla, N., Chico, G., Rodriguez‐Querol, M., & Canela‐Soler, J. (2013). Efficacy of an adjunctive computer‐based cognitive training program in amnestic mild cognitive impairment and alzheimer's disease: A single‐blind, randomized clinical trial. International journal of geriatric psychiatry, 28(1), 91-99.
Ganguli, M., Blacker, D., Blazer, D. G., Grant, I., Jeste, D. V., Paulsen, J. S., Sachdev, P. S. (2011). Classification of neurocognitive disorders in DSM-5: a work in progress: Elsevier
Gevins, A. S., Bressler, S. L., Cutillo, B. A., Illes, J., Miller, J. C., Stern, J., & Jex, H. R. (1990). Effects of prolonged mental work on functional brain topography. Electroencephalography and clinical neurophysiology, 76(4), 339-350.
Gioia, G. A., & Isquith, P. K. (2004). Ecological Assessment of Executive Function in Traumatic Brain Injury. Developmental Neuropsychology, 25(1-2), 135-158. doi: 10.1080/87565641.2004.9651925
Goldstein, K. (1944). After-Effects Of Brain Injuries In War: Their Evaluation And Treatment. The Application Of Psychological Methods In The Clinic. The Journal of Nervous and Mental Disease, 100(1), 106
Hager, W., & Hasselhorn, M. (1998). The effectiveness of the cognitive training for children from a differential perspective: A meta-evaluation. Learning and instruction, 8(5), 411-438.
Hellgren, L., Samuelsson, K., Lundqvist, A., & Börsbo, B. (2015). Computerized Training of Working Memoryfor Patients with Acquired Brain Injury. Open Journal of Therapy and Rehabilitation, 3, 46-55.
Holmes, J., Gathercole, S. E., & Dunning, D. L. (2009). Adaptive training leads to sustained enhancement of poor working memory in children. Developmental science, 12(4).
Holmes, J., Gathercole, S. E., Place, M., Dunning, D. L., Hilton, K. A., & Elliott, J. G. (2010). Working memory deficits can be overcome: Impacts of training and medication on working memory in children with ADHD. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 827-836.
Hoosain, R., & Salili, F. (1987). Language differences in pronunciation speed for numbers, digit span, and mathematical ability. Psychologia: An International Journal of Psychology in the Orient
James, W. (2013). The principles of psychology: Read Books Ltd
James, W. (1970). The principle of psychology (Vol. 1). New York: Holt. (Original work published 1890).
Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Perrig, W. J., & Meier, B. (2010). The concurrent validity of the N-back task as a working memory measure. Memory, 18(4), 394-412.
Johansson, B., & Tornmalm, M. (2012). Working memory training for patients with acquired brain injury: effects in daily life. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 19(2), 176-183.
Joseph, J. S., Chun, M. M., & Nakayama, K. (1997). Attentional requirements in a'preattentive'feature search task. Nature, 387(6635), 805.
Kirchner, W. K. (1958). Age differences in short-term retention of rapidly changing information. J Exp Psych, 1-17.
Klingberg, T. (2010). Training and plasticity of working memory. Trends in cognitive sciences, 14(7), 317-324
Kolb, B., Whishaw, I. Q., & Teskey, G. (2014). An introduction to brain and behavior (Vol. 1273).
Lezak, M., & Assessment, D. N. (1995). Oxford University Press. New York.
Loftiz, W Christopher. (2004). An ecological validity study of executive function measures in children with and without attention deficit hyperactivity disorder. Dissertation for PhD. university of Florida.
Lundqvist, A., Grundström, K., Samuelsson, K., & Rönnberg, J. (2010). Computerized training of working memory in a group of patients suffering from acquired brain injury. Brain Injury, 24(10), 1173-1183.
McCarthy, R., & Warrington, E. K. (1990). The dissolution of semantics. Nature
Morrison, A. B., & Chein, J. M. (2011). Does working memory training work? The promise and challenges of enhancing cognition by training working memory. Psychonomic bulletin & review, 18(1), 46-60.
Murdock, B. B. (2003). Memory models. Encyclopedia of cognitive science.
Neath, I. (1998). Human memory: An introduction to research, data, and theory: Thomson Brooks/Cole Publishing Co
Neumann, E., & DeSchepper, B. G. (1991). Costs and benefits of target activation and distractor inhibition in selective attention. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 17(6), 1136.
Norman, D. A., & Shallice, T. (1986). Attention to action Consciousness and self-regulation (pp. 1-18): Springer
Olesen, P. J., Westerberg, H., & Klingberg, T. (2004). Increased prefrontal and parietal activity after training of working memory. Nature neuroscience, 7(1), 75.
Owen, A. M., Hampshire, A., Grahn, J. A., Stenton, R., Dajani, S., Burns, A. S. Ballard, C. G. (2010). Putting brain training to the test. Nature, 465(7299), 775-778.
Penner, I.-K., & Kappos, L. (2006). Retraining attention in MS. Journal of the neurological sciences, 245(1), 147-151.
Pedretti, L. W., & Early, M. B. (2001). Occupational therapy: Practice skills for physical dysfunction: Mosby London.
Phillips, N. L., Mandalis, A., Benson, S., Parry, L., Epps, A., Morrow, A., & Lah, S. (2016). Computerized working memory training for children with moderate to severe traumatic brain injury: a double blind, randomized, placebo-controlled trial. Journal of neurotrauma.
Poppelreuter, W. (1917). Die psychischen Schädigungen durch Kopfschuss im Kriege 1914/17: Die Herabsetzung der körperlichen Leistungsfähigkeit und des Arbeitswillens durch Hirnverletzung im Vergleich zu Normalen und Psychogenen (Vol. 2): Voss.
Poppelreuter, W. (1918). Die psychischen Schädigungen durch Kopfschuss im Kriege 1914-: Die Herabsetzung der körperlichen Leistungsfähigkeit und des Arbeitswillens durch Hirnverletzung im Vergleich zu Normalen und Psychogenen (Vol. 2): L. Voss
Poser, U. (1996). Historical review of neuropsychological rehabilitation in Germany. Neuropsychological rehabilitation, 6(4), 257-278
Posner, M. I., Inhoff, A. W., Friedrich, F. J., & Cohen, A. (1987). Isolating attentional systems: A cognitive-anatomical analysis. Psychobiology, 15(2), 107-121.
Posner, M. I., Sandson, J., Dhawan, M., & Shulman, G. L. (1989). Is word recognition automatic? A cognitive-anatomical approach. Journal of Cognitive Neuroscience, 1(1), 50-60
Prigatano, G. P. (1986). Neuropsychological rehabilitation after brain injury: Johns Hopkins Univ Pr
Rabbitt, P. (1997). Introduction: Methodologies and models in the study of executive function. Methodology of frontal and executive function, 1-38.
Rabipour, S., & Raz, A. (2012). Training the brain: Fact and fad in cognitive and behavioral remediation. Brain and cognition, 79(2), 159-179.
Richardson, J., & Baddeley, A. (1975). The effect of articulatory suppression in free recall. Journal of verbal learning and verbal behavior, 14(6), 623-629
Robinson, R. G. (2006). The clinical neuropsychiatry of stroke: Cognitive, behavioral and emotional disorders following vascular brain injury: Cambridge University Press
Roediger, H. L. (1980). Memory metaphors in cognitive psychology. Memory & Cognition, 8(3), 231-246.
SalamÉ, P., & Baddeley, A. (1990). The effects of irrelevant speech on immediate free recall. Bulletin of the Psychonomic Society, 28(6), 540-542
Schweickert, R., & Boruff, B. (1986). Short-term memory capacity: Magic number or magic spell. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 12(3), 419-425
Shokoohi-Yekta, M., Lotfi, S., Rostami, R., Arjmandnia, A. A., Motamed-Yeganeh, N., & Sharifi, A. (2014). The effectiveness of computerized cognitive training on the working memory performance of children with dyslexia. Bimonthly Audiology-Tehran University of Medical Sciences, 23(3), 46-56.
Smith, E. E., Jonides, J., & Koeppe, R. A. (1996). Dissociating verbal and spatial working memory using PET. Cerebral Cortex, 6(1), 11-20
Sohlberg, M. M., & Mateer, C. A. (2001). Cognitive rehabilitation: An integrative neuropsychological approach: Guilford Press.
Sonuga-Barke, E., Brandeis, D., Holtmann, M., & Cortese, S. (2014). Computer-based cognitive training for ADHD: a review of current evidence. Child and adolescent psychiatric clinics of North America, 23(4), 807-824.
Stathopoulou, S., & Lubar, J. F. (2004). EEG changes in traumatic brain injured patients after cognitive rehabilitation. Journal of Neurotherapy, 8(2), 21-51.
Strauss, E., Sherman, E. M., & Spreen, O. (2006). A compendium of neuropsychological tests: Administration, norms, and commentary: American Chemical Society.
Stuss, D. T., & Benson, D. F. (1986). The frontal lobes: Raven Pr
Takeuchi, H., Sekiguchi, A., Taki, Y., Yokoyama, S., Yomogida, Y., Komuro, N., Kawashima, R. (2010). Training of working memory impacts structural connectivity. Journal of Neuroscience, 30(9), 3297-3303
Trombly CA, Trombly Latham CA, Radomski MV. Occupational therapy for physical dysfunction. 5th ed. London: Lippincott Williams & Wilkins; 2002. p. 817-55
Tulving, E. (2000). Memory: Overview. Encyclopedia of psychology, 5, 161-162.
Tulving, E., & Craik, F. I. (2000). The Oxford handbook of memory: Oxford: Oxford University Press.
Twamley, E. W., Palmer, B. W., Jeste, D. V., Taylor, M. J., & Heaton, R. K. (2006). Transient and executive function working memory in schizophrenia. Schizophrenia research, 87(1), 185-190.
Van de ven, R. M., Murre, J. M., Veltman, D. J., & Schmand, B. A. (2016). Computer-Based Cognitive Training for Executive Functions after Stroke: A Systematic Review. Frontiers in human neuroscience, 10.
Vernon, D., Egner, T., Cooper, N., Compton, T., Neilands, C., Sheri, A., & Gruzelier, J. (2003). The effect of training distinct neurofeedback protocols on aspects of cognitive performance. International journal of psychophysiology, 47(1), 75-85.
Waugh, N. C., & Norman, D. A. (1965). Primary memory. Psychological review, 72(2), 89
Westerberg, H., Jacobaeus, H., Hirvikoski, T., Clevberger, P., Östensson, M.-L., Bartfai, A., & Klingberg, T. (2007). Computerized working memory training after stroke–a pilot study. Brain Injury, 21(1), 21-29.