نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه تبریز

2 دکتری تخصصی روانشناسی سلامت، دانشیار دانشگاه تبریز،

3 دکتری تخصصی روانشناسی، استاد دانشگاه تبریز

چکیده

هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری و نشانه­های افسردگی در افراد مبتلا به دیابت نوع II است. این پژوهش در چارچوب طرح تجربی تک موردی اجرا گردید. بدین منظور از میان مراجعه کنندگان انجمن دیابت شهر تبریز ،3 نفر که در خرده مقیاس­ افسردگی مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS) در طبقه شدید و خیلی شدید قرار گرفتند، به طور در دسترس انتخاب و وارد پژوهش شدند. قبل از شروع مداخله برای تعیین خط پایه، 2 بار پیش آزمون به عمل آمد، و وضعیت فرد از لحاظ متغیر‌های مورد نظر مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس مراحل مداخله در 8 جلسه به صورت انفرادی بر روی شرکت‌کنندگان اجرا شد، 3 هفته پس از اجرای مداخله نیز، متغیرهای مورد نظر مورد ارزیابی قرار گرفت. برای اندازه‌گیری متغیرها از مقیاس سازگاری روانی اجتماعی با بیماری(PAIS)  و مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS) استفاده شد. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که درمان شناختی-رفتاری موجب افزایش سازگاری با بیماری  و کاهش نشانه‌های افسردگی در افراد مبتلا به دیابت نوع II می‌شود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of cognitive- behavioral therapy on the psycho-social adjustment to illness and symptoms of depression in individuals with type II diabetes

نویسندگان [English]

  • Nasim Samadzade 1
  • Hamid Poursharifi 2
  • Jalil Babapour 3

1 MA in psychology of Tabrize university

2 Professor of Tabrize university

3 Professor of Tabrize university

چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate the effectiveness of cognitive - behavioral therapy on the psycho-social adjustment to illness and symptoms of depression in individuals with type II diabetes. This research was performed within the framework of experimental single case design. For this purpose, among members of Tabriz Diabetes  Association, Three of them who were in the severe and very severe categories of the depression and anxiety subscales of Depression, Anxiety and Stress Scale (DASS) were selected for the research. Before starting intervention, for determining baseline, a pre-test was performed two times, and the status of individual was evaluated in terms of considered variables, then stages of intervention during 8 sessions were performed on participants. For measuring the variables, Psychosocial Adjustment to Illness Scale (PAIS), and Depression, Anxiety and Stress Scale (DASS) were applied. Data analysis suggested that cognitive - behavioral therapy lead to the enhancement of adjustment to illness and reduction of depression symptoms in individuals with type II diabetes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive - behavioral therapy
  • psycho-social adjustment to illness
  • diabetes
  • single-case research
اسلامی، محمد؛ فشارکی، محمد؛ فرمهینی فراهانی، بهناز؛ حاجی اسماعیل پور، عایشه. (1389). بررسی ارتباط افسردگی با رفتارهای خودمراقبتی در بیماران افسرده و غیر افسرده مبتلا به دیابت. مجله دیابت و لیپید ایران، دوره 10، شماره­ی سوم، صفحات313 تا318.
حمید، نجمه. (1390). اثربخشی آموزش مدیریت استرس مبتنی بر نظریه شناختی-رفتاری، بر کنترل قند خون زنان دیابتی نوع 2. مجله غدد درون­ریز و متابولیسم ایران، دوره­ی سیزدهم، شماره 4، صفحه­های 353-346.
حمیدپور، حسن(1386). بررسی کارایی و اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر هشیاری فراگیر (MBCT) در درمان و جلوگیری از عود و بازگشت افسرده­خویی. پژوهش در سلامت روانشناختی. دوره­ی اول شماره­ی دوم 25-36.
حمیدپور، حسن؛ دولتشاهی، بهروز؛ پورشهباز، عباس و دادخواه، اصغر.(1389). کارآیی طرح واره درمانی در درمان زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجلهروانپزشکیوروانشناسیبالینیایران،4، 420-431
دوازده امامی، محمدحسن؛ روشن، رسول؛ محرابی، علی؛ عطاری، عباس. (1388). اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه­ی شناختی-رفتاری بر کنترل قندخون و افسردگی در بیماران دیابتی نوع 2. مجله­ی غدد درون­ریز و متابولیسم ایران. دوره­ی یازدهم، شماره­ی 4، صفحات 385-392.
راشدی، الهام؛ سهرابی، فرامرز؛ شمس، جمال. (1390). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری در جلوگیری از عود اختلال دوقطبی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد. سال سوم، شماره 5.
شهنی، راضیه؛ شعیری، محمدرضا؛ اصغری­مقدم، محمدعلی؛ ناصری، محسن؛ دلاوری، مریم. (1390). تعیین اثربخشی درمان شناختی-رفتاری کنترل درد بر کاهش عواطف منفی و شدت درد بیماران مبتلا به درد مزمن. مجله دست­آوردهای روانشناختی (علوم تربیتی و روان­شناسی)، دوره­ی چهارم، سال 3-18، شماره­ی 2، ص ص: 1-20
عبادی، عباس؛ احمدی، فضل الله؛ قانعی، مصطفی؛ کاظم نژاد، انوشیروان. (1387). منابع سازگاری در مصدومین شیمیایی با گاز خردل: مطالعه کیفی. مجله علوم رفتاری، دوره 2، شماره 2، صفحات 107 تا 116 .
کهرزائی، فرهاد؛ دانش، عصمت؛ حیدرزادگان، علیرضا. (1390). اثربخشی رفتار درمانگری شناختی در کاهش نشانه‌های روانشناختی بیماران مبتلا به سرطان. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان. دوره 14، شماره 2.
محرابی، علی؛ فتی، لادن؛ دوازده امامی، محمد حسن؛ رجب، اسدالله. (1387). اثر بخشی آموزش مدیریت استرس مبتنی بر نظریه شناختی-رفتاری بر کنترل قند خون و کاهش مشکلات هیجانی بیماران دیابتی نوع 1. مجله دیابت و لیپید ایران، دوره 8، شماره 2، صفحات 103تا 114.
موسوی، عباس؛ آقایان، شاهرخ؛ رضویان­زاده، نسرین؛ نوروزی، نسیم؛ خسروی، احمد. (1387). بررسی افسردگی و سلامت عمومی در بیماران دیابتی نوع 2. مجله دانش و تندرستی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شاهرود، دوره 3، شماره 1.
وکیلی، نجمه؛ نشاط دوست، محمدطاهر؛ عسگری، کریم؛ رضایی، فاطمه؛ نجفی، محمدرضا. (1388). بررسی اثربخشی درمان گروهی شناختی-رفتاری مدیریت درد بر افسردگی زنان مبتلا به کمردرد مزمن. مجله روانشناسی بالینی، سال اول، شماره 4، صفحات 11-19.
یوسفی، علیرضا؛ خیام­نکویی، زهره. (1389). مبانی آموزش‌‌های شناختی­­-رفتاری و کاربرد آن در بهبود بیماری‌های مزمن. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی (ویژه­نامه توسعه آموزش). سال دهم، شماره پنج، 792 تا 800.
American Diabetes Association (2007). Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus, Diabetes Care, 30:42-47.
Amsberg , S., Anderbro, T., Wredling, R., et al. (2009). A cognitive behavior therapy-based intervention among poorly controlled adult type 1 diabetes patient- a randomized controlled trail. Patient Educ Couns; 77:72-80.
Browne, GB., Arpin, K., Corey, P., Fitch, M., Gafni, A. (1990). Individual correlates of health services utilization and the cost of poor adjustment to chronic illness. Med Care. 28:43-58.
Derogatis, L.R. & Derogatis, M.F. (1990) Administration, Scoring and Procedures Manual±II. Clinical Psychometric Research.
Drummond, YM., LeGris, J., Brown, G., Pallister, R., Roberts, J. (1996). Interactional styles of outpatients with poor adjustment to chronic illness receiving problem-solving counseling. Health Soc Care Community. 1996;4:317-329.
Ferguson, C.J.(2009). An Effect Size Primer: A Guide for Clinicians and Researchers. Professional Psychology: Research and Practice. Vol. 40, No. 5, 532–538.
Halford, Judith & Brown Tom. (2009). Cognitive–behavioural therapy as an adjunctive treatment in chronic physical illness. Advances in psychiatric treatment, vol. 15, 306–317.
Lernmark, B., Persson, B., Fisher, L. and Rydelius, P. (1999). Symptoms of depression are important to psychological adaptation and metabolic control in children with diabetes mellitus. Diabetic Medicine, 16(1):14-22.
Lorig, KR., Sobel, DS., Stewart, AL. (1999) Evidence suggesting that a chronic disease self management programme can improve health status while reducing hospitalisation. Medical Care; 37: 5–14.
Lovibond, SM., Lovibond, PFM. (1995). Manual for the Depression Anxiety Stress Scales, 2nd Edition. Australia, Sydney: Psychology Formulation.
Lustman, PJ., Griffith, LS., Freedland, KE., Kissel, SS., Clouse, RE. (1998): Cognitive behavior therapy for depression in type 2 diabetes mellitus: a randomized, controlled trial. Ann Intern Med ,129:613–621.
Micheal, S. (1996). Integrating chronic illness into one’s life: a phenomenological inquiry. Journal of Holistic Nurse, 14(3):251-267.
Ogels, B. M., Lunnen, K. M. Q., & Bonesteel, K. (2001). Clinical significance: History, Application and current practice. Clinical psychological Review, 21, 3, 421- 446.
Peyrot, M., Rubin, R. (2007). Behavioral and Psychosocial Interventions in Diabetes: A conceptual review. Diabetes Care. 30:2433-2440.
Rapley, P. (1990). Adapting to diabetes: metabolic control and psychosocial variables. Australian Journal of Advanced Nursing, 8(2):41-47.
Rossello, J, Bernal, G. (2007). Treatment Manual for Cognitive Behavioral Therapy for Depression. Institute for Psychological Research University of Puerto Rico, Rio Piedras.
Sadock, VV, Sadock, BJ, Kaplan HI. (2005). Comprehensive textbook of psychiatry, 7th ed. Baltimore: Lippincott Wiliams & Wilkins.
Sharpe, L., & Curran, L. (2006). Understanding the process of adjustment to illness. Social Science and Medicine, 62, 1153-1166.
Van der Ven, N., Weinger, K., Snoek, F.(2002).Cognitive Behaviour Therapy: How to Improve Diabetes Self-Management. Diabetes Voice. Volume 47, Issue 3.
Welschen, LM., van Oppen, P., Bot, SD., Kostense, PJ., Dekker, JM., Nijpels, G. (2012). Effects of a cognitive behavioural treatment in patients with type 2 diabetes when added to managed care; a randomised controlled trial. J Behav Med.
White, CA. Cognitive Behavior Therapy for Chronic Medical Problems. (2001). New York, Willy & Sons, pp: 3-13.