نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

2 استاد گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

در دهه­های اخیر، متخصصان به بررسی اثربخشی مداخلات روان‌شناختی متعدد بر درمان اختلال افسردگی پرداخته‌اند. بسیاری از این مداخلات به‌منظور صرفه‌جویی در هزینه و زمان به‌صورت گروهی اجرا شده‌اند و تغییرات معناداری را در افراد تحت درمان، نسبت به گروه کنترل گزارش نموده‌اند.بااین‌حال، میزان تأثیر دقیق آن‌ها مشخص نیست. ازاین‌رو، پژوهش حاضر به جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی نتایج حاصل از مداخلات روان‌شناختی گروهی بر درمان افسردگی و محاسبه میزان اثر آن‌ها با استفاده از الگوی پژوهشی فرا تحلیل پرداخته است. بدین منظور 41 پژوهش که ازلحاظ روش‌شناسی مورد قبول بود، انتخاب شدند و فراتحلیل بر روی آن‌ها انجام گرفت. ابزار این پژوهش، چک‌لیست فرا تحلیل بوده است. یافته‌ها نشان داد که میزان اثر مداخلات روان‌شناختی گروهی در درمان افسردگی 59/0 بوده است(001/0 p<). این میزان اثر در گروه سنی کودک و نوجوان 42/0(01/0p<)، در گروه بزرگسال 64/0 (001/0 p<) و در افراد سالمند 50/0 (001/0 p<) به دست آمد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل تعدیلی بیانگر اثرگذاری متغیرهای تعدیل‌کننده در این مداخلات بود. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج فرا تحلیل حاضر، میزان اثر مداخلات روان‌شناختی گروهی در درمان افسردگی، مطابق جدول کوهن در حد بالا است. این میزان اثر در گروه‌های سنی بزرگسال و سالمند در حد بالا و در گروه کودک و نوجوان در سطح متوسط هست. اثر متغیرهای تعدیل‌کننده نیز در گروه کودک و نوجوان بیش از دو گروه دیگر است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Meta-Analysis for the Effect of Group Psychological Interventions on Treating Depression Disorder

نویسندگان [English]

  • Ahmad Abedi 1
  • Hamidreza Arizi 2
  • Maryam Sharifi 3

1 Associate Professor at the Department of Educational Science, University of Isfahan

2 Professor at the Department of Psychology, University of Isfahan

3 PhD candidate of Psychology at the University of Isfahan (Corresponding Author)

چکیده [English]

In the late decades, specialists have investigated the impact of multiple psychological interventions on treatment of depression disorder. In order to save budget and time, many of such interventions have been provided in groups, reporting significant changes in the experiment groups vis-à-vis the control groups. Even so, the precise degree of their effect is unknown.
This study aims to gather and integrate the results originating from group psychological interventions in treating depression and computing the level of their effect using a meta-analysis.
To this end, 41 methodologically acceptable studies were selected and underwent a meta-analysis. The research instrument includes a meta-analysis checklist.
The findings suggest that the level of impact of group psychological interventions on improved depression is 0.59 (p<0.001), which was put at 0.42 (p<0.01) in the age-range of children and adolescents, 0.64 (p<0.001) among the adults, and 0.50 (p<0.001) among the elderly. Moreover, the results of moderation analysis suggested the influence of moderating variables in such interventions.
According to this meta-analysis, the degree of impact of group psychological interventions on treating depression is high as indicated by Cohen's chart. This level of effect was high among adults and the elderly, while mediocre among children and adolescents. Furthermore, the impact of moderating variables was more in the child and adolescents group than adults and the elderly

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-analysis
  • Moderating Analysis
  • Depression
  • Psychological Interventions
  • Group Interventions
ابراهیمی، امراله. (1386). مقایسه اثربخشی روان‌درمانی یکپارچه گرای دینی، درمان شناختی رفتاری و دارویی بر میزان افسردگی و نگرش‌های ناکارآمد بیماران مبتلابه افسرده خویی. پایان‌نامه دکتری. دانشگاه اصفهان.
آذرگون، حسن؛ کجباف، محمد باقر؛ مولوی، حسین و عابدی، محمدرضا. (1388). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر کاهش نشخوار فکری و افسردگی دانشجویان دانشگاه اصفهان. دوماهنامه دانشور رفتار، 16(34)، 13-21.
آقائی، الهام؛ عابدی، احمد؛ جمالی پاقلعه، سمیه. (1391). فراتحلیل اثربخشی مداخلات شناختی-رفتاری بر میزان نشانه‌های افسردگی (ایران 1380-1389). روانشناسی بالینی و شخصیت، 19(6)، 69-80.
برمکوهی، علی. (1388). آموزش مهارت‌های زندگی برای کاهش افسردگی. روانشناسی تحولی، 20، 297-306.
بهرامی دشتکی، هاجر؛ علیزاده، حمید؛ غباری بناب، باقر و کرمی، ابوالفضل. (1385). اثربخشی آموزش معنویت به شیوه‌ی گروهی بر کاهش افسردگی دانشجویان. تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 5(19)، 49-72.
پایدار، مسعود. (1387). تأثیر درمان شناختی رفتاری و خانواده‌درمانی بر افسردگی نوجوانان کرمانشاه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
پورابراهیم، تقی و رسولی، رؤیا.(1387). تأثیر معنادرمانی گروهی بر کاهش افسردگی و ارتقای معنای زندگی زنان سالمند مقیم آسایشگاه. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 2(4)، 673-685.
ترقی جاه، صدیقه و حمدیه، مصطفی. (1387) تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد شناختی رفتاری در کاهش افسردگی دانشجویان دختر دانشگاه تربیت‌معلم. مجموعه مقالات چهارمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، برگرفته از پروتال جامع علوم انسانی.
ترقی جاه، صدیقه؛ نوابی نژاد، شکوه؛ بوالهری، جعفر و کیامنش، علیرضا. (1386). مقایسه‌ی تأثیر روان‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی و معنوی بر افسردگی دانشجویان دختر دانشگاه‌های تهران. تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 6(21)، 111-125.
تقوایی، زهرا و حمیدی، منصورعلی. (1383). تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند. تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 4(12)، 65-76.
چراغی، مونا. (1384) تأثیر گروه‌درمانی شناختی- انسان‌گرایی بر افسردگی و هدف در زندگی دانشجویان دختر افسرده دانشگاه اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
حمید، نجمه؛ بشلیده، کیومرث؛ عیدبایگی، مجید و دهقانی زاده، زهرا. (1390). بررسی اثربخشی روان‌درمانی شناختی رفتاری مذهب محور بر افسردگی زنان مطلقه. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1(1)، 54-64.
خوش کنش، ابوالقاسم؛ تقی پور، ابراهیم و بشیری، اسماعیل. (1388). تأثیر مشاوره گروهی شناختی بر میزان اضطراب و افسردگی سالمندان زن مقیم آسایشگاه شهرستان سبزوار در سال 1386 -1387. مجله سالمندی ایران، 4(14)، 7-14.
دادستان، پریرخ. (1387). روانشناسی مرضی تحولی (جلد دوم). تهران: سمت.
رجبی، غلام رضا؛ ستوده، سید امید و خجسته مهر، رضا. (1389). تأثیر درمان شناختی رفتاری گروهی بر کاهش افسردگی و افزایش خشنودی در زنان. مطالعات زنان، 8(2)، 25-42.
رجبی، غلامرضا؛ کارجوکسمایی، سونا و جباری، حوا. (1390). تأثیر زوج‌درمانی شناختی در کاهش میزان افسردگی و افزایش رضایت زناشویی. روانشناسی بالینی، 2(4)، 9-17.
رنجبر، فرحدخت؛ اشک تراب، طاهره و دادگری، آتنا. (1387). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری به شیوه ی گروهی بر میزان افسردگی. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 18(4)، 299-306.
زارعی، امین. (1389). بررسی اثربخشی آموزش سبک اسنادی خوش‌بینانه بر میزان علائم افسردگی دانش آموزان دختر 10 تا 13 ساله‌ی شهرستان شوش دانیال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
سادوک، بنجامین جیمز و سادوک، ویرجینیا آلکوت. (1385). خلاصه روانپزشکی: علوم رفتاری/روانپزشکی بالینی. ترجمه فرزین رضاعی. جلد دوم. تهران: ارجمند.
ستوده، نعمت؛ بهنام، بهناز و قربانی، راهب. (1390). بررسی اثرات سه روش درمانی شناختی-رفتاری، دارودرمانی و ترکیبی از دو روش فوق در درمان افسردگی اساسی. کومش، 13(114)،114-119.
شیبانی تورجی، فاطمه؛ پاکدامن، شهلا و حسن زاده توکلی، محمدرضا. (1389). تأثیر خاطره گویی بر میزان افسردگی و احساس تنهایی سالمندان. فصلنامه رونشناسی کاربردی، 4(1)، 26-39.
شیبانی تورجی، فاطمه؛ پاکدامن، شهلا؛ دادخواه، اصغر و حسن زاده توکلی، محمدرضا. (1389). تأثیر موسیقی‌درمانی بر میزان افسردگی و احساس تنهایی سالمندان. مجله سالمندی ایران، 5(16)، 54-60.
علاءالدینی، زهره. (1387). بررسی اثربخشی امید درمانی گروهی بر افسردگی دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
فراهانی، حجت اله و عریضی، حمیدرضا. (1388). روش‌های پیشرفته‌ی پژوهش در علوم انسانی (رویکردی کاربردی). اصفهان: جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
فرزادفر، منیر؛ مولوی، حسین و آتش پور، سیدحمید. (1385). تأثیر آموزش شادمانی به شیوه‌ی فوردایس بر کاهش افسردگی زنان بی‌سرپرست شهر اصفهان. دانش و پژوهش در روانشناسی، 30، 39-50.
فروزنده، نسرین؛ دل آرام، معصومه؛ صولتی، سیدکمال؛ آیین، فرشته و دریس، فاطمه. (1381). تأثیر رفتاردرمانی شناختی بر میزان افسردگی دانشجویان غیرپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد. 4(4)، 11-17.
کوری، ماریان اشنایدر و کوری، جرالد. (1389). گروه‌درمانی. ترجمه سیف‌الله بهاری، تهران: نشر روان.
کوهیان افضلی، فریبا. (1382). بررسی تأثیر آموزش بازسازی شناختی، مسئله گشایی و گفتگوی شخصی هدایت‌شده بر کاهش افسردگی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
کیمیایی، علی؛ شفیع‌آبادی، عبدالله؛ دلاور، علی و صاحبی، علی. (1385). بررسی و مقایسه تأثیر شناخت درمانگری بک با شناخت درمانگری تیزدل و تلفیق آن با نرمش‌های یوگا دردرمان افسردگی اساسی. مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی، 87-113.
لطفی نیا، حسین؛ یکه یزدان دوست، رخساره؛ اصغرنژاد، علی‌اصغر؛ غرایی، بنفشه و گروسی، میرتقی. (1388). اثربخشی درمان حل مسئله در کاهش شدت افسردگی دانشجویان. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 31(4)، 54-58.
محمدیان، یوخابه؛ شهیدی، شهریار؛ زاده محمدی، علی و مهکی، بهزاد. (1389). اثر شعر درمانی گروهی بر کاهش نشانه های افسردگی دانشجویان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 18(2)، 9-16.
منانی، رومینا. (1389). اثربخشی درمان مبتنی بر دلبستگی کودک محور بر کاهش نشانه‌های افسردگی دانش آموزان دختر مقطع دبستان شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
نظیری، قاسم؛ قادری، زهرا و زارع، فاطمه. (1388). اثربخشی رویکرد روایت درمانی در کاهش افسردگی زنان شهرستان مرودشت سال 1388. فصلنامه زن و جامعه، 1(2)، 65- 78.
نوابی فر، فرناز؛ آقایی، اصغر؛ عمرانی فرد، ویکتوریا؛ افشار زنجانی، حمید و معینی، پدرام. (1387). اثربخشی و مقایسه‌ی گروه‌درمانی شناختی به شیوه‌ی منطقی- عاطفی- رفتاری و روش هومیوپاتی بر اختلال افسردگی زنان. دانش و پژوهش در روانشناسی، 37، 41-64.
هنرپروران، نازنین؛ نظیری، قاسم و محمدنژاد، مهرانگیز. (1388). اثربخشی رویکرد طرح‌واره درمانی به شیوه‌ی گروهی بر تعدیل طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در زنان افسرده‌ی سال 88...فصلنامه زن و جامعه، 1(1)، 129-144.
یعقوبی نصرآبادی، محمد؛ عاطف وحید، محمدکاظم و احمدزاده، غلامحسین. (1382). تأثیر گروه‌درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش افسردگی و اضطراب بیماران مبتلابه اختلال خلقی. اندیشه و رفتار، 9(2)، 56-63.
 
Brower, P. Kontopantalis, E. Sutton, A. Kendrick, T. Richards, DA. Gilbody, S. & et.al. (2013). Influence of initial severity of depression on effectiveness of low intensity interventions: meta-analysis of individual patient data. BMJ, 13;346:f540.
Cuijpers, P. van Straten, A. Smit, F. (2006). Psychological treatment of late-life depression: A meta-analysis of randomized controlled trials. International Journal of Geriatric Psychiatry,21,1139-1149.
Cuijpers, P. van Straten, A. Warmerdam, L. (2008). Are Individual and Group treatments equally effective in the treatment of depression in adults? A meta-analysis.Eur.J. psychiat, 22(1), 38-51.
Feng, CY. Chu, H. Chen, CH. Chang, YS. Chen TH. Chou YH. & et.al. (2012).The effect of cognitive behavioral group therapy for depression: a meta-analysis 2000-2010. WorldviewsEvidBasedNurs, 9(1),2-17.
McDermut, W. Miller, IW. Brown, RA. (2001). The Efficacy of Group Psychotherapy for Depression: A Meta-analysis and Review of the Empirical Research. Clinical psycholog: science and practice, 8(1), 98-116.
McRoberts, C. Burlingame, GM. Hoag, MJ. (1998). Comparative efficacy of individual and group psychotherapy: A meta-analytic perspective.Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 2(2), 101-117.
Tucker, M. Oei, TP. (2007). Is Group More Cost Effective than Individual Cognitive Behaviour Therapy? The Evidence is not Solid Yet. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 35(1), 77-91.
Weisz, JR. McCarty, CA. Valeri, SM. (2006). Effects of psychotherapy for depression in children and adolescents: A meta-analysis. Psychol Bull, 132, 132-149.