نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید علی کاظمی رضائی ¹
• هادی پرهون ²
• مرضیه هاشمی ¹

¹ گروه روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

² گروه روان‌شناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه ایران

چکیده

زمینه و هدف: بی‌خوابی، با وجود شیوع گسترده، پیامدهای منفی قابل توجه، بار اقتصادی چشمگیر و تظاهرات بالینی متنوع، همچنان به‌عنوان اختلالی کم‌تر شناخته‌شده مطرح است. از این‌رو، شناسایی عوامل مؤثر بر آن و طراحی رویکردهای درمانی کارآمد، ضرورتی انکارناپذیر به‌شمار می‌رود. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان و نشخوار فکری در افراد مبتلا به اختلال بی‌خوابی است.
روش‌شناسی پژوهش: در یک طرح آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری، با روش نمونه گیری در دسترس، 30 نفر از افراد مبتلا به بی خوابی مراجعه‌کننده به کلینیک‌ها و مراکز مشاوره‌ شهر تهران انتخاب و به صورت تصادفی به گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش طی دو ماه تحت درمان قرار گرفتند. پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان(CERQ) و مقیاس پاسخ نشخوار فکری(RRS)، قبل و بعد از مداخله و در مرحله پیگیری یک ماهه در هر دو گروه گردآوری و با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس آمیخته (Mixed ANOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج حاکی از تأثیر معنادار شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان (001/0>P= ؛30/35=f) ، افزایش راهبردهای سازگارانه تنظیم شناختی هیجان (001/0>P= ؛01/42=f)، و کاهش نشخوارفکری(001/0>P= ؛34/170=f)، در افراد مبتلا به اختلال بی‌خوابی بود. تغییرات ایجادشده در مرحلة پس‌آزمون و در پیگیری نیز پایدار باقی ماندند.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی توانست به طور معناداری تنظیم شناختی هیجان را بهبود بخشد و نشخوارفکری را کاهش دهد؛ این نتایج اهمیت به‌کارگیری این رویکرد را به‌عنوان مداخله‌ای کارآمد و غیر دارویی در مدیریت و درمان بی‌خوابی برجسته می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

• شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی
• تنظیم شناختی هیجان
• نشخوارفکری
• اختلال بی‌خوابی

عنوان مقاله [English]

The effect of mindfulness-based cognitive therapy on rumination and cognitive emotion regulation in people with insomnia disorder

نویسندگان [English]

• Seyed Ali Kazemi -Rezaei ¹
• Hadi Parhoon ²
• Marzie Hashemi ¹

¹ Department of Psychology and Educational Sciences, Faculty of Human Science, Khatam University, Tehran, Iran

² Department of Psychology, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Background and Aim: Despite its high prevalence, significant adverse consequences, considerable economic burden, and diverse clinical manifestations, insomnia remains a relatively under-recognized disorder. Accordingly, identifying contributing factors and developing effective therapeutic approaches is of undeniable importance. The present study aimed to investigate the effect of mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) on cognitive emotion regulation and rumination in individuals with insomnia disorder.
Methods: This experimental study employed a pretest–posttest design with a control group and follow-up assessment. Using convenience sampling, 30 individuals with insomnia who sought treatment at clinics and counseling centers in Tehran were selected and randomly assigned to experimental and control groups. The experimental group underwent MBCT over a two-month period. Data were collected using the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (CERQ) and the Ruminative Responses Scale (RRS) before and after the intervention, as well as at a one-month follow-up. Data were analyzed using mixed-design analysis of variance (Mixed ANOVA).
Results: Findings indicated a significant effect of MBCT in reducing maladaptive cognitive emotion regulation strategies (F = 35.30, p < .001), enhancing adaptive cognitive emotion regulation strategies (F = 42.01, p < .001), and decreasing rumination (F = 170.34, p < .001) among individuals with insomnia. These improvements remained stable in both the posttest and follow-up stages.
Conclusion: The results demonstrated that MBCT significantly improved cognitive emotion regulation and reduced rumination. These findings highlight the value of MBCT as an effective non-pharmacological intervention for the management and treatment of insomnia.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mindfulness-Based Cognitive Therapy
• Cognitive Emotion Regulation
• Rumination
• Insomnia Disorder