نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان‌شناسی سلامت دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج (نویسنده مسئول) btajeri@yahoo.com

2 . استاد دانشگاه علامه طباطبایی

3 . استادیار دانشگاه علامه طباطبایی farhadjomehri@yahoo.com

چکیده

زمینه: شیوع روز افزون مصرف ماده محرک شیشه و درمان موثر اعتیاد به این ماده، یکی از دغدغه­های اصلی متخصصین این حوزه است.
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر درمان شناختی­رفتاری بر میزان پرهیز، وسوسه، عود و تغییر نگرش معتادین به شیشه است.
روش: در این طرح شبه آزمایشی، 36 بیمار با تشخیص وابستگی به شیشه به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه قرار داده شدند. گروه آزمایش طی 12 جلسه دو ساعته به صورت انفرادی تحت درمان قرار گرفتند. آزمودنی‌های هر دو گروه توسط مصاحبه ساخت یافته شخصیت، پرسشنامه نگرش نسبت به مواد، قبل از شروع درمان (مرحله پایه)، جلسه ششم، دوازدهم و 90 روز پس از پایان درمان (پیگیری) مورد ارزیابی قرار گرفتند. از طریق خودسنجی در شروع هر جلسه درمانی دفعات لغزش، وسوسه و پرهیز سنجیده ­شد. گروه کنترل در این مدت درمان روان‌شناختی دریافت نکرد. داده‌ها به کمک آزمون t همبسته، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و تحلیل واریانس دو طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته­ها: تفاوت معنادار بین میانگین­ها در کلیه مراحل مداخله و بین مراحل خط پایه و پیگیری مشاهده شد و در آزمون فرضیه­ها گروه آزمایشی پرهیز بیشتر، وسوسه و عود کمتر و تغییر نگرش نسبت به ماده محرک شیشه نشان دادند. پس فرضیه­های تحقیق تأیید ­شد.
بحث و نتیجه­گیری: میزان پرهیز، وسوسه، لغزش و عود و نگرش مثبت گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل در تمام مراحل مداخله پایین­تر بود، پس رویکرد شناختی رفتاری در درمان اعتیاد به شیشه مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating Effectiveness of Cognitive- behavioral Therapy on Abstinance, Craving, Relapse & Attitude in Methamphetamine Abuse

نویسندگان [English]

  • B. Tajri (Ph.D student 1
  • H Ahadi 2
  • F. Jomehri 3

چکیده [English]

Background: Increased prevalence in Methamphetamine Abuse and effective treatment of addiction to this substance is one of major problems for clinisians of this domain.
Abjectives: The aim of the study consisted of evaluating effectiveness of cognitive- behavior therapy on relapse rate, craving, attitude and self-restraint Addicts in Methamphetamine abuse treatment.
Methods: in this research 36 patients diagnosed as suffering Methamphetamine dependence (according to DSM-IV- TR criteria) were randomly divided into 2 groups of 18, one as experimental group and the other as control group. Members of experimental group were undergone individual therapy for 12 sessions. They completed Structured Clinical Interview for DSM (SCID II), Attitute change test, daily report form of craving and relapse rate before initiation of therapy, in 6th and 12th session and 90 days after termination of the therapy. Control group received no CBT during the study. Data collected were analysed by analysis of variance with repeated measures & dependent t test.    Results: There is statistical significant diference between means of two groups in all stages of therapy. In follow-up stage experimental group (CBT treated) show higher abstinance, lower craving and relapse and attitude change to methamphetamine. Hypthoses of research accepted.  Conclusion: The results revealed that cognitive- behavioural therapy was effective in reducing craving and relapse rate, increasing abstinanse & changing attitude (mind regarding substances).Then, CBT is effective in treatment of Methamphetamine Abuse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive- behavioral therapy
  • Abstinance
  • Craving
  • relapse
  • Attitude
منابع فارسی
احمدخانیها، حمیدرضا؛ غرایی­پور، منوچهر؛ پناغی، لیلی. (1385). اثربخشی مدیریت وابستگی و درمان شناختی رفتاری در وابستگی به مواد افیونی. مجله اندیشه و رفتار، سال دوازدهم، شماره 1. 3-8.
اسکندری،حسین.کرمی،ابوالفضل. (1382). همایش سراسری شناسایی علل و درمان مواد مخدر. دانشگاه علوم پزشکی زنجان .ص 32.
انفرادی، سیده حامده. (1390). رابطه بین راهبردهای شناختی تنظیم هیجان، افسردگی و اضطراب در میان دانشجویان: مقایسه نمونه­های بالینی و غیربالینی. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی. دانشگاه علوم پزشکی تهران.
بختیاری، مریم. (1379). بررسی اختلالهای روانی در مبتلایان به اختلال بدشکلی بدن. پایان نامۀ کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی. انستیتو روان پزشکی تهران.
بک، آرتی؛ فرد، دی­م­ار؛ کوری، اف­ن؛ بروس واس، ل. (2001). درمان شناختی اعتیاد به مواد مخدر؛ آموزش مهارت­های شناختی و عملی برای ترک اعتیاد، ترجمه محمد علی گودرزی، (1380). تهران؛ نشر راهگشا. ص53، 62 و 73.
بوالهری جعفر، طارمیان فرهاد، پیروی حمید و قاضی طباطبایی محمود. (1385). شیوع شناسی مصرف مواد در میان دانشجویان شهر تهران و بررسی عوامل خطر و حفاظت کننده. پروژه مشترک دفتر مشاوره دانشجویی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و جهاد دانشگاهی، 1-8.
پرویزی­فرد علی­اکبر. (1386). همبودی اختلالات خلقی و اضطرابی در سوء مصرف­کنندگان مواد افیونی جویای درمان و مقایسه آن با افراد بهنجار. پایان­نامه کارشناسی ارشد روان­شناسی بالینی انستیتو روان­پزشکی.
پور شهباز، عباس و دیگران (1384). روابط ساختاری عوامل روانشناختی خطرزا و حفاظت کننده مصرف مواد مخدر در نوجوانان، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی. سال پنجم. شماره 19. 73-86.
پور شهباز، عباس. (1383). روابط ساختاری عوامل روانشناختی خطرزا و حفاظت کننده مصرف مواد مخدر در نوجوانان: مدلی برای پیشگیری اولیه ومداخله روانشناختی. پایان نامه دکتری روانشناسی بالینی. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
تاجری بیوک، احدی حسن و جمهری فرهاد. (1390). اثربخشی آموزش مهارت­های        شناختی­رفتاری بر نگرش، افسردگی و خلق عمومی معتادین به شیشه. روشها و مدلهای روان­شناختی. شماره5، 85-106.
تاجری بیوک. (1390). اعتیاد: سبب شناسی و درمان. چاپ اول. تهران. انتشارات اندیشه نو. فصل مقابله با وسوسه.
دباغی، پرویز. (1386). اثربخشی شناخت درمانی بر اساس تفکر نظاره­ای و فعال­سازی         طرح­واره­های مصنوعی در پیشگیری از عود مصرف مواد افیونی. پایان­نامه دکتری روان­شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی ایران، انستیتو روان­پزشکی تهران.
رحمتی، عباس. (1383). تاثیر آموزش مهارت های مقابله ای به شیوه بحث گروهی بر نگرش دانش آموزان نسبت به سوء مصرف مواد مخدر. پایان نامه دکتری دانشگاه علامه طباطبایی.
رعدی، منوچهر. (1380) بررسی اثر بخشی مشاوره گروهی به شیوه شناختی رفتاری بر کاهش بازگشت به اعتیاد در معتادین خود معرف سازمان بهزیستی استان کردستان در سال 80. فصلنامه شناخت، سال اول. شماره 2 و 3. 23-31.
سادوک و سادوک؛ (2007). خلاصه روانپزشکی و علوم رفتاری. ترجمه؛ ن. پورافکاری (1387)، انتشارات شهراب. تهران. فصل سوءمصرف مواد
عرب مصطفی. (1381). تأثیر گروه درمانی شناختی در کاهش افسردگی، اضطراب و میزان عود معتاد خود معرف، خلاصه مقالات همایش سراسری اعتیاد و چالش ها و درمان ها، زنجان، صفحه۷۳.
عسگری امین. (1384). تاثیر نقش­گذاری روانی (پسیکودرام) بر تغییر نگرش دانش آموزان دختر و پسر نسبت به اعتیاد. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
علی مددی عباس. (1384). درس نامه اعتیاد وسوء مصرف مواد مخدر مطابق با سر فصل ستاد انقلاب فرهنگی، تهران: جامعه نگر .ص26-29.
قهاری شهربانو. (1385). کارایی رویکرد شناختی­رفتاری در درمان سوءمصرف حشیش. پایان نامه دکترای روان شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران.
کادن، م، رونالد (2004). درمان شناختی­رفتاری وابستگی به مواد. ترجمه عباس بخشی­پور رودسری. (1383). تهران: مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه تهران.
کارول، کاتلین (2002). راهنمای عملی درمان شناختی­رفتاری سوء مصرف مواد. مترجمان: عباس بخشی­پور رودسری و شهرام محمدخانی. (1381). تهران: انتشارات اسپند هنر. ص 44-73.
گودرزی، ناصر. (1385). بررسی اثربخشی روش درمان فعال­سازی رفتاری و قرارداد گروهی بر درمان اختلالات مصرف مواد افیونی. رساله دکترای روان­شناسی سلامت. دانشگاه تهران. دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی.
لاندین رابرت، ویلیام. (2001). نظریه­ها و نظام­های روان­شناسی. ترجمه یحیی سیدمحمدی (1383). تهران: ویرایش.
محمد خانی، شهرام. (1385). مدل ساختاری مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر؛ ارزیابی اثر آموزش مهارت های زندگی بر عوامل... پایان نامه دکتری روانشناسی بالینی. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
نارنجی­ها و همکاران. (1389). تجربه طول زندگی بیش مصرف غیر کشنده داروها در میان معتادین ایرانی. مجله روانپزشکی و روان­شناسی بالینی. 15.(4). 327-333.
وزیریان محسن، مستشاری گلاره. (1381). راهنمای کاربردی درمان سوء مصرف کنندگان مواد. تهران :پرشکوه.ص33-51.
 
منابع لاتین
American Psychological Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th Ed.). Washington DC: A. P. A.
Anton. A. F., Moak. D. H., Latham. P. Waid. L. R., Myrick. H. Voronin. K. Thevosa. A. Wang. W. Wollson. R. (2005). Nalterexone combined with either cognitive behavioral or motivational enhancement therapy for  Alcohol dependence. Journal of Clinical Psychopharmacology, 25 (4), 349-57.
Arseneault, L. Cannon, M. Poulton, R. Murray, R. Caspi, A. & Moffit, T. E. (2003). Amphetamin use in adolescence and risk for adult psychosis. Longitudinal prospective study.  British medical journal, 325, 1212-23.
Baker, A., Lee, N. K., Claire, M., Lewin, T. J., Grant, T., Pohlman, S., Saunders, J. B., Kay-Lambkin, F., Constable, P., Jenner, L. & Carr, V. J. (2005) Drug use patterns and mental health of regular amphetamine users during a reported ‘heroin drought’. Addiction, 99, 875–884.
Blume, A. W. (2005). Treating drug problems. New York: John Wiley.
Burleson, J. A., & Kamminer, Y. (2005). Self-efficacy as a predictor of treatment outcome in adolescent substance use disorders. Addictive Behavior,30, 1751- 1764
Botvin, G. J. Griffin, K .W. (2004). LIFE SKILL TRAINING: empirical finding and future direction. Journal of primary prevention, vol25, NO .2 ,  211-218.
Carrol. K. M, Easton. C. J. Nick. C, Hunkele. K. A., Neavins. T. M., Sinha. R. Ford. H. L. Vitolo. S.A., Doebtick. C. A. & Rounsaville. B. J. (2006). The use of contingency management and motivational skills building therapy to treat young adults with marijuana dependence. Journal of consultant clinical psychology, 14 (5), 955-66.
Copeland A, Sorensen JL. Differences between methamphetamine users and cocaine users in treatment. Drug Alcohol Depend. 2001; 62:91–95.
Dalley, D. C., & Marlatt, G. A. (2005). Relapse prevention. In J. H.
First. M.,B. Gibbon M. Spaitzer R. L. Williams J. B. & Benjamin L. S. (1997). Users guide for the structured clinical interview for DSM-IV Washington DC: American psychiatric press, INC.
Furby, L. & Beyth-Maron, R. (1992). Risk taking in adolescence: a dicition making perspective. Development review, vol, 4-12.1
George, L. K., Blazer, D. G., Hughes, D. C., & Fowler, N. (1989). Social support and the outcome of major depression. British Journal of Psychiatry, 154, 478–485.
Gerrard, M. Gibbons, F. X. Benthin, A .C , & Hessling , R . M. (1996). Longitudinal study of the reciprocal nature of risk behaviors and cognitions in adolescence: what you do shapes what you think and vice versa. Health psychology. Vol. 15. 349-344
Grant, B. F. (1995). Comorbidity between DSM–IV drug use disorders and major depression: Results of a national survey of adults. Journal of Substance Abuse, 7(4), 481- 497.
Huber A, Ling W, Shoptaw S, et al. Integrating treatments for methamphetamine abuse: a psychosocial perspective. J Addict Dis. (1997). 16:41–50.
Julian M. Robert. (2008). A primer of drug action: a comprehensive guide to the actions, uses, and side effects of psychoactive drugs. 11th.
Lundquist, T. (2005). Cognitive consequences of Meth amphatamin use: Comparison with abuse of stimulants and heroin with regard to attention, memory and executive function. Pharmacology of Biochemical Behavior, 81(2). 319-30.
Qi, Y., et al. (2006). Australian Federal Police Seizures of Illicit Crystalline Methamphetamine and MDMA Toxicity. AAPS Journal 8: E337-E347.
Rawson RA, Marinelli-Casey P, Anglin MD, et al. A multisite comparison of psychosocial approaches for the treatment of methamphetamine dependence. Addiction. 2004; 99:708–717.
Rohsetow, D. J. Monti, P.M. Martin, R. A. Michalec, E. & Abrams, D. B. (2004). Brief coping skills treatment for cocaine abuser. 12 month substance use outcomes. Journal of Consultant Clinical Psychology, 63(3). 515-20.
Roll J, Stitzer M, Petry N, et al. (2006). Contingency management for the treatment of methamphetamine use disorders. Am J Psychiatry. 163:1993–1999.
Shoptaw S, Reback CJ, Peck JA, et al.(2005). Behavioral treatment approaches for meth amphetamine dependence and HIV-related sexual risk behaviors among gay and bisexual men. Drug Alcohol Depend. 78:125–134.
Susan, R. (2008). Comorbidity of substance dependence and depression: Role of life stress and self-efficacy in sustaining abstinence. Psychology of addictive behaviors. 22(1), 47-57.
Turkcapar, H., Kose, S. Ince, A., & Myrick, H. (2008). Beliefs as a predictors of relapse in alcohol dependence Turkish men. Journal of Studies on Alcohool, 66 (6), 848-51.
United Nations Office for Drug Control and Crime Prevention (2005). Global illicit drug trends, New York: United Nations.
Waxman, S. E., (2009).” A Systematic Review of Impulsivity in Eating Disorders.” Impulsivity in Eating Disorders, Rev. 17pp 408–425
Witkiewitz, K., Marlatt, A., & Walker, D. (2005). Mind-fulness-based relapse prevention for alcohol and substance use disorders: The meditation tortoise wins the race. Journal of Cognitive Psychotherapy 19,.229-221.
Zweben, J., Cohen, J., Christian, D., Galloway, G., Salinardi, M., Parent, D., et al. (2004). Psychiatric symptoms in methamphetamine users. American Journal on Addictions, 13(2), 181–190.