نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی بالینی دانشکدة روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 استاد گروه روان‌شناسی بالینی دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی درمان هیجان‌محور بر خودکارآمدی والدگری و احساس گناه مادران کودکان دچار آسیب سوختگی است. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی، با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل کلیه مادران با فرزند دچار آسیب سوختگی مراجعه کننده به بیمارستان سوانح و سوختگی تهران (شهید مطهری)، در پاییز 1398 بود. تعداد 30 نفر از این مادران که در پرسشنامه‌ خودکارآمدی والدگری دومکا و همکاران(1996) و احساس گناه آیزنک (2007) نمرات پایین‌‌تری داشتند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه به صورت هفتگی تحت درمان هیجان‌محور (گرینبرگ، 1986) قرار گرفت. نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره، حاکی از آن بود که بین گروه ‌آزمایش و گواه در متغیر خودکارآمدی علی‌رغم افزایش آن در گروه آزمایش، تفاوت معناداری یافت نشد. اما، درمان هیجان‌محور به‌طور معناداری در کاهش احساس گناه مادران کودکان دچار آسیب سوختگی موثر بود (P<0/05). نتیجه این پژوهش نشان داد که از درمان هیجان‌مدار می‌توان در کاهش احساس گناه و هیجان‌های منفی مادران دارای فرزند با آسیب‌ سوختگی، استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of emotional focused therapy on parental self-efficiency and feeling of guilt in mothers of children with burn injuries

نویسندگان [English]

  • Mahdi Khanjani 1
  • Taranom Salehi 2
  • Ahmad Borjali 3

1 Assistant Professor, Department of Clinical Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, , Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

2 Master of General Psychology, , Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

3 Professor, Department of Clinical Psychology, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The aim of this study was to determine the effect of Emotion Focused Therapy on parental self-efficiency and feeling of guilt in mothers of children with burn injuries. The research method was quasi-experimental with a pretest-posttest design with a control group. The statistical population of the study included all mothers with children with burns referred to Tehran Trauma and Burn Hospital (Shahid Motahari) in the fall of 1398. Thirty of these mothers who had lower scores in the Parenting Self-Efficacy Questionnaire of Dumka et al. (1996) and Eisenhower Feelings (2007) were selected as the research sample and were randomly assigned to the experimental and control groups. The experimental group underwent Emotion Focused Therapy for 10 sessions per week (Greenberg, 1986). The results of univariate analysis of covariance showed that there was no significant difference between the experimental and control groups in the self-efficacy variable despite its increase in the experimental group. However, emotion-based treatment was significantly effective in reducing the guilt of mothers of children with burn injuries (P <0.05). The results of this study showed that emotion therapy can be used to reduce guilt and negative emotions of mothers with children with burn injuries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotion Focused Therapy
  • parenting self-efficacy
  • feeling of guilt
  • Children parenting self-efficacy Burn injury
آئین، فاطمه. (1395). پیامدهای روانی - اجتماعی پس از حادثه سوختگی در کودک و خانواده. ششمین کنگره­ی بین‌المللی کودک و نوجوان، دانشگاه علوم پزشکی تبریز.
ابارشی، زهره. طهماسیان، کارینه. مظاهری، محمدعلی. پناغی، لیلی. (1388). تأثیر آموزش برنامه "ارتقای رشد روانی - اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر - کودک" بر خود اثرمندی والدگری و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی. دوره 3، شماره 3. صص، 58-49.
اعتماد، جلیل. جوکار، بهرام. راهپیما، سمیرا. (1394). پیش‌بینی شادکامی بر مبنای احساس شرم و گناه: بررسی نقش تعدیل گری جنسیت. فصلنامه مطالعات روان‌شناختی. دوره 11، شماره 2. صص، 85-68.
الیوت، رابرت. واتسون، جین. گلدمن، روآندا. گرینبرگ، لزلی. (2013). آموزش درمان هیجان‌مدار، محمد آرش رمضانی و نینا جمشیدنژاد (1397). تهران: انتشارات ارسباران.
امانی، لاله. سلیمان زاده مقدم، سمیه. رودباری، مسعود. روستاپور، رؤیا. آرمات، مرضیه. رستگار لاری، عبدالعزیز. (1393). بررسی اپیدمیولوژیکی و مرگ‌ومیر بیماران سوختگی بیمارستان مطهری تهران. مجله علوم پزشکی رازی. جلد 27، شماره 127. صص، 38-31
اندوزی، حجت. (1393). اثربخشی درمان هیجان مدار (EFT) برسازگاری پس از طلاق در زنان مطلقه تحت پوشش اداره بهزیستی شهرستان کامیاران. همایش منطق‌های آسیب‌شناسی پدیده طلاق. سقز: دانشگاه آزاد اسلامی واحد سقز.
برومند راد، سیده‌مریم. (1399). اثربخشی درمان هیجان‌مدار بر ارتقای سلامت روان و تاب‌آوری زنان آسیب‌دیده از خیانت همسر. مجله روان­شناسی اجتماعی. 14، شماره 56. صص 122-111.
پاینده، فریبا؛ و برجعلی، محمود. (1397). اثربخشی درمان هیجان مدار بر تاب‌آوری وخودکارآمدی مقابله‌ای با مشکلات در زنان مبتلا به دیابت. دومین کنفرانس بین‌المللی روان­شناسی، مشاوره، تعلیم و تربیت، مشهد.
جاویدی، نصرالدین. سلیمانی، علی‌اکبر. احمدی، خدابخش. صمدزاده، منا. (1392). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار (EFCT) بر بهبود عملکرد خانواده. مجله‌ی علوم رفتاری. دوره 11، شماره 5. صص، 188-181.
جمالی نژاد، راضیه. (1391). بررسی اثربخشی خلاقیت مادر- کودک بر خلاقیت کودکان و خودکارآمدی والدگری مادران کودکان پیش‌دبستانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد
حامدی، بتول. شفیع‌آبادی، عبداله. نوابی نژاد، شکوه. دلاور، علی. (1392). بررسی اثربخشی رویکرد درمان هیجان مدار بر افزایش میزان صمیمیت زناشویی و خود-کارآمدی زوج‌های دانشجو. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی. دوره 4، شماره 3. صص، 56 -43.
حسن‌آبادی، حسین.، مجرد، سعید. و سلطانی‌فر، عاطفه. (1390). بررسی اثربخشی درمان هیجان‌مدار (EFT) بر سازگاری زناشویی و عواطف مثبت زوج‌های دارای روابط خارج از ازدواج. پژوهش‌های روان­شناسی بالینی و مشاوره (مطالعات تربیتی و روان­شناسی). دوره 1، شماره 2. صص 38-25.
حکیمی، حمیده. شفیع پور، سیده زهرا. اکبری، اعظم. کاظم نژاد لیلی، احسان. (1391). مشخصات کودکان 1-6 سال دچار سوختگی در استان گیلان. مجله پرستاری و مامایی جامع نگر. سال بیست و دوم، شماره 67. صص، 15-9.
خسروی اصل، مرجان. نصیریان، منصوره. بخشایش، علیرضا. (1397). تأثیر درمان هیجان مدار بر اضطراب و افسردگی زنان سرپرست خانواده تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهرستان یزد در سال 1395. مجله تحقیقات سلامت. دوره 7، شماره 3. صص، 182-173.
داودوندی، مریم. نوابی نژاد، شکوه. فرزاد، ولی اله. (1396). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان-محور بر بهبود سازگاری زناشویی و صمیمیت زوج‌ها. فصلنامه خانواده و پژوهش. دوره 15، شماره 1. صص، 56-39.
دهقان­منشادی، سید مسعود. غلامرضایی، سیمین. غضنفری، فیروزه. (1395). اثربخشی آموزش مهارت­های فرزندپروری مثبت بر خودکارآمدی والدگری و مشکلات رفتاری کودکان در زنان سرپرست خانواده شهر یزد. فصلنامه مددکاری اجتماعی. دوره 5، شماره 2. صص، 27-20.
 زارعی، صاحبه. ثابت، مهرداد. (1393). اثربخشی آموزش زوج‌درمانی هیجان-محور بر تعهد، صمیمیت و اعتماد زنان متأهل شهر تهران. فصلنامه نسیم تندرستی. دوره 3، شماره 1. صص، 27 -21.
سرابی جماب، ملیحه. حسن‌آبادی، حسین. مشهدی، علی. اصغری نکاح، محسن. (1390). تأثیر آموزش والدین بر خودکارآمدی مادران کودکان مبتلا به درخودماندگی. مجله اصول بهداشت روانی. دوره 13، شماره 49. صص، 93-84.
سرمد، زهره. بازرگان، عباس. حجازی، الهه. (1385). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ پانزدهم). تهران: آگه
سلطانی، مرضیه. شعیری، محمدرضا. روشن، رسول. (1391). تأثیر زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان بر افزایش سازگاری زناشویی زوجین نابارور. مجله علوم رفتاری. دوره 6، شماره 4. صص، 389-383.
سیدشریفی، منصوره؛ نوابی نژاد، شکوه و فرزاد، ولی اله. (1398). مقایسه اثربخشی رویکرد هیجان‌مدار و طرح‌واره درمانگری بر خودکارآمدی والدگری مادران سرپرست خانواده. مجلۀ علوم روان‌شناختی. دوره 18، شماره 76. صص، 415-407.
کاپلان، هارولد و سادوک، ویرجینیا (1388). خلاصه­ی روان‌پزشکی آمریکا. ترجمه رضاعی، فرزین. تهران: انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان‌اصلی: 2007).
کرمی نژاد، زینب. سودانی، منصور. مهرابی زاده هنرمند، مهناز. (1395). اثربخشی رویکرد هیجان-مدار بر تنظیم شناختی هیجانی دانشجویان دختر دچار شکست عاطفی. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی لرستان. دوره 18، شماره 4. صص، 86-79.
کریمی، سارا؛ شفیع‌آبادی، عبدالله؛ و نعیمی، ابراهیم. (1398). تعیین اثربخشی درمان هیجان‌مدار بر افسردگی معلمان زن. مجله علوم روان‌شناختی. دوره 18 شماره 80. صص 904-897.
نامنی، ابراهیم. محمدپور، محمد. نوری، جعفر. (1396). اثربخشی درمان هیجان‌مدار به شیوه گروهی بر بخشودگی بین فردی و امید در زنان مطلقه. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. دوره 8، شماره 29. صص، 78-57.
Albanese A. M., Russo G. R., Geller P. A. (2019). The role of parental self-efficacy in parent and child well-being: A systematic review of associated outcomes. Child Care Health Dev. 45(3):333-363. doi: 10.1111/cch.12661.
 Aazami Y, Sohrabi F, Borjali A, Farrokhi N, Farokh Forghani S. (2018). The effect of treatment program based on psycho -social model on improving life quality in individuals affected by PTSD resulting from burn. Razi J Med Sci.25(7):81-93.
Aghakhani K, Aram S, Mehrpisheh S, Memarian A, Hoseini R, Ghorbani M. [Evaluating the role of gender in the etiology, demographic features and prognosis of burn patients admitted to Shahid Motahari hospital: A five-year retrospective study (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2015; 21(127):95-101.
Bakker, A., Maertens, K. J., Von Son, M. J., & Van Loey, N. N. (2013). Psychological consequences of pediatric burns from a child and familyperspective: A review of the empirical literature.  Journal of Clinical Psychology Review, 33(3), 361-371.
Bronner, N., Peek, H., Knoester, A., Bos, B., & Last, M. (2010). Course and predictors of posttraumatic stress disorder in parents after pediatric intensive care treatment of their child. Journal of Pediatr Psychol, 35(9), 966-974.
Bryant, R., Mayou, L., Wiggs, A., & Ehlers, G. (2004). Psychological consequences of road traffic accidents for children and their mothers. Journal of Psychol Med, 34(2), 335-346.
Eisenberg, N., Fabes, R., Guthrie, I., & Reiser, M. (2000). Dispositional emotionality and regulation: their role in predicting quality of social functioning. Journal of Personality and Social Psychology, 78(1), 136-157.
Foglia, R., Moushey, R., Meadows, L., Seigel, J., & Smith, M. (2004). Envolving treatment in a decode of pediatric burn care. Journal of Pediatric surg, 63(7), 957-960.
Foster, K., Young, A., Mitchell, R., Van, C., & Curtis, K. (2017). Experiences and needs of parents of critically injured children during the acute hospital phase: A qualitative investigation. Journal of Injury, 48(1), 114-120.
Fredrickson B. L. (2004). The broaden-and-build theory of positive emotions. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences, 359(1449), 1367–1378. https://doi.org/10.1098/rstb.2004.1512
Greenberg, L. (2002). Emotion-focused therapy. Washington, DC: American Psychological Association.
Greenberg, L., & Geller, S. (2012). Therapeutic presence: A mindful approach to.
Greenberg, L., & Warson, J. (2006). Emotion Focused Therpy For Depresion. Washington:American Psychology Association.
Greenberg, L., & Watson, J. (2006). Emotion Focused Therapy for Depression. washington: American Psychological Association.
Greenberg, L., Warwar, H., & Malcolm, M. (2008). Differential effects of emotion-focused therapy and psychoeducation in facilitating forgiveness and letting go of emotional injuries. Journal of Counseling Psychology, 55(2), 185-196.
Greenberg, L., Warwar, S., & Malcolm, W. (2010). Emotion-Focused Couples Therapy and the Facilitation of forgiveness. Journal of Marital and Family Therapy, 36(1), 28-42.
Greenman, P., & Johnson, S. (2013). Process research on emotionally focused therapy (EFT) for couples: Linking theory to practice. Journal of Family Process, 52(1), 46-61.
Hall, E., Saxe, G., Stoddard, F., Kaplow, J., Koenen, K., & Chawla, N. (2006). Posttraumatic stress symptoms in parents of children with acute burns. Journal of Pediatric Psychology, 31(4), 403-412.
Javidi, N., Soleimani, A., & Ahmadi Kh, S. M. (2013). Efficacy of emotionally-focused couple’s therapy (EFCT) to improve family functioning. Journal of Behavioral Sciences, 7(2), 181-188.
Jones, B. A., Buchanan, H., & Harcourt, D. (2017). The experiences of older adults living with an appearance altering burn injury: An exploratory qualitative study. Journal of Health Psychology, 22(3), 364–374. https://doi.org/10.1177/1359105315603473
Joseph, K., Adams, C., Goldfarb, I., & Slater, H. (2002). Parental correlates of unintentional burn injuries in infancy and early childhood. Journal of Burns, 28(5), 455-463.
Kumar S, Ali W, Verma AK, Pandey A, Rathore S. (2013). Epidemiology and mortality of burns in the Lucknow Region, India—a 5 year study. Burns. 39(8):1599-605
Kurian, G. (2014). Emotionally-Focused Therapy in Adolescents Grief Work: What Helps Healthy Grieving? Annals of Psychotherapy & Integrative Health.
McGarry S, Elliott C, McDonald A, et al. (2014) Pediatric burns: From the voice of the child. Burns 40(4): 606–615. 22(3): 364–374.
Meyer, J., Blakneney, P., & Russell, W. (2004). Psychological problems reported by young adults who were burned as children. Journal of burn care Rebabil, 25(1), 98-106.
Panjeshahin, M., RastegarLari, A., Talei, A., Shamsnia, J., & Alaghebandan, R. (2001). Epidemiology and mortality of burns in the South West of Iran. Journal of Burns, 27(3), 219-226.
Peden, M., Oyegbite, M., Ozanne-Smith, J., Hyder, A., Branche, C., & AKM, F. (2008). World Report on Child Injury Prevention. Geneva: WHO.
Phillips, C., & Rumsey, N. (2008). Considerations for the provision of psychosocial services for families following paediatric burn injury—A quantitative study.Journal of Burns,34(1), 56-62.
Posner, J., Howkins, L., & Garcia-Espana, F. (2004). A randomized clinical trail of a home safety intervention based in on emrgency department setting. Journal of Ediatrics,113(6), 1603-1608.
Priest, J. B. (2013). Emotionally focused therapy as treatment for couples with generalized anxiety disorder and relationship distress. Journal of Couple & Relationship Therapy, 12(1), 22-37.
Rahzani, k., Takeghani, F., Nikhbakht Nasabadi, A., Maleki Rad, A., & Rezaei, K. (2012). Quality of life in burn disfigurement individuals as life in suffocation - a qualitative study. 2012; 7 (26):11-22. (Persian
Shahar, B., Bar-Kalifa, E., & Alon, E. (2017). Emotion-focused therapy for social anxiety disorder: Results from a multiple baseline study. Journal of Consulting and Clinical Psychology,85(3), 238-249.
Shudy, M., De Almeida, S., Ly, C., Landon, S., Groft, T., & Jenkins, e. (2006). Impact of pediatric critical illness and injury on families: a systematic literature review. Journal of Pediatrics,118(3), 203-218.
Silfen, R., Chemo-Lotan, M., Amir, A., & Huber, D. (2000). Profile of the pediatric burn patient at the Schreider Medical Center. Journal of Isr Med Assoc J,2(2), 138-141.
Starhan, E. J., Stillar, A., Files, N., Nash, P., Scarborough, J., Connors, L.,... Lafrance, A. (2017). Increasing parental self-efficacy with emotion-focused family therapy for eating disorders: a process model. Journal of Person-Centered & Experiential Psychotherapies,16(3), 256-269.
Wasiak, J., Spinks, A., Ashby, K., Clapperton, A., Cleland, A., & Gabbe, B. (2009). The epidemiology of burn injuries in an Australian setting,2000–2006. Burns,35(8), 1124-1132.
Watson, J., Gordon, L., Stermac, L., Steckley, P., & Kalogerakos, F. (2003). Comparing the effectiveness of both process-experiential with cognitive-behavoiral psychotherapy in the treatment of depression. Journal of Counsulting and Clinical Psychology,71(4), 773-781.
Xin, W., Yin, Z., Qin, Z., Jian, L., Tanuseputro, P., & Gomez, M. (2006). Characteristics of 1494 pediatric burn patient in shanghai. Journal of Burns,32(5), 613-618.